Animal hoarding - zbieractwo zwierząt

Autorką artykułu jest Monika Kornaś, studentka psychologii. Tekst powstał specjalnie dla Czytelników PSYCHIKA.net. ZAPRASZAM DO LEKTURY. Marcin

Pani Lidia ma 65 lat, mieszka a szóstym piętrze, w dość starym bloku na cichym osiedlu. W jej mieszkaniu oprócz starszej pani przebywa także… dwanaście kotów. Są to głównie dachowce przygarnięte z ulicy i przywiezione ze schroniska. W mieszkaniu pani Lidii panuje nieopisany bałagan, wszędzie porozrzucane są poduszki, kocyki, jakieś szmaty. Zapach, jaki unosi się w pokojach jest trudny do opisania. Kocia sierść jest wszędzie, miseczki i talerzyki stoją we wszystkich kątach i przy drzwiach. Starsza pani kursuje między nimi i wciąż liczy swoje koty, czy aby na pewno żaden nie uciekł.
- „Co za stuknięta kobieta” – myślą sąsiedzi – „Trzyma te zwierzęta zamknięte, nie daje im jedzenia, bo nie stać jej, żeby z emerytury utrzymywać tyle kotów… Czy ona w ogóle ma serce?”
Pani Lidia nie robi tego z wyrachowania, dlatego, że jest zła, że dręczenie zwierząt sprawia jej przyjemność. Ona kocha te koty, przynajmniej tak twierdzi. Nie pamięta wszystkich imion, jakie im nadała, ale nie może wyobrazić sobie faktu, że jeden z jej podopiecznych by zginął.
Pani Lidia jest nałogową zbieraczką zwierząt, nie wie, że wyrządza im krzywdę swoim postępowaniem. Jest osobą samotną, a towarzystwo kotów rekompensuje jej brak bliskości z drugim człowiekiem, brak przyjaciół czy wsparcia rodziny.

 
Czy pani Lidia jest chora? A może to tylko kaprys starszej, samotnej kobiety? Jak jej pomóc?

Przypadek pani Lidii uczyniłam wstępem do dalszych rozważań na temat trudny, ale bardzo ważny. Powinniśmy o tym wiedzieć, mówić o tym i próbować przeciwdziałać skutkom, jakie wywołuje zbieractwo zwierząt.

Zwierzęta: kochane, wierne, wspaniałe
Zwierzę może być naszym najlepszym przyjacielem, jeśli je kochamy i traktujemy z szacunkiem. To stworzenie również ma uczucia, czuje ból, cierpi, jest mu zimno, ma pragnienie, czuje głód, lęk, radość.
Potrafi kochać.

Sadysta czy kolekcjoner?
Zwierzę potrafi kochać. Nie zawsze możemy tak powiedzieć o człowieku. Niektórzy świadomie znęcają się nad zwierzętami, boją je, głodzą, zadają im ból. Dla nich nie ma żadnego usprawiedliwienia. Są jednak również ludzie, którzy krzywdzą zwierzęta nieświadomie, nie zdając sobie sprawy z tego, że swoją zaborczą, często wręcz chorą miłością zadają im cierpienie. Takie osoby określamy jako kolekcjonerów zwierząt. Często słyszy się również o syndromie Diogenesa, zbieractwie zwierząt, określanym jako animals hoarding. Co znaczą wszystkie te pojęcia?
Odpowiedzi znajdziecie w dalszej części artykułu.

Kilka faktów na temat animal hoarding
Animal hoarding czyli zbieractwo zwierząt tak naprawdę ma dość długą historię, można by powiedzieć, że istnieje od zawsze, nie da się zarysować jakiegoś konkretnego początku tego zjawiska. Czym jest zbieractwo? To posiadanie większej niż możemy utrzymać liczby zwierząt. Nie mamy warunków lub funduszy, ale zaprzeczamy temu: to właśnie jest patologiczne zbieractwo zwierząt, określane po angielsku jako animal hoarding.

Takie kompulsywne gromadzenie zwierząt wielu psychologów określa jako zaburzenie psychiczne, a nie świadome okrucieństwo wobec zwierząt. Kolekcjonerzy są głęboko związani ze swoimi zwierzętami, nie rozumieją, że je krzywdzą. Oddanie jakiegoś zwierzaka jest dla nich tragedią. Niejednokrotnie kolekcjonerzy są przekonani, że zapewniają pupilom należytą opiekę, że zwierzęta są szczęśliwe z nimi.

Amerykańskie Towarzystwo Opieki nad zwierzętami stworzyło grupę, która ma za zadanie zapobiegać nałogowemu zbieractwu zwierząt. Współpracuje ona z wieloma kolekcjonerami i wspomaga ich opiekę nad pupilami.

Kim jest kolekcjoner?
Trudno jednoznacznie zdefiniować kim jest taka osoba. Kierują nią różne pobudki, psycholodzy prowadzą na ten temat rozległe badania, ale można stwierdzić, że hoarder to osoba, którą kieruje patologiczny mechanizm przejawiający się w konieczności nałogowego posiadania zwierząt, uzyskaniu nad nimi kontroli oraz nieuznania ich cierpienia. Gromadzenie zwierząt może być również związane z uzależnieniem czy otępieniem.

Kolekcjoner często przejawia cechy zespołu Diogenesa. Są to: patologiczne zbieractwo, izolacja, ucieczka od rzeczywistości, odrzucanie wszelkiej pomocy.

Jak wyjaśnić nałogowe zbieractwo zwierząt?
Czy każdy nałogowy kolekcjoner ma problemy ze zdrowiem psychicznym? Zbieractwo nie jest bezpośrednio związane z żadną znaną nam już do tej pory dziedziną zaburzeń psychicznych, ale wiele dowodów wskazuje na to, że w obsesyjnym przetrzymywaniu zwierząt jest silny składnik zdrowia psychicznego. Są modele, które starają się do wyjaśnić.
Odwołajmy się do kilku z nich.

Pierwsza próba wyjaśnienia to zaburzenia urojeniowe. Kolekcjoner odmawia uznania, że coś jest nie tak. Nie wierzy w cierpienie zwierząt, przejawia brak wglądu w obecną sytuację. Ponadto uważa, że ma rzadką zdolność wczuwania się w sytuację zwierząt, że kocha je i rozumie, jak nikt inny. Zaburzenia urojeniowe są skutecznym modelem, ponieważ wyjaśniają „ślepotę” kolekcjonerów na rzeczywistość.

Psychologowie odwołują się również do zaburzeń relacji. Według nich zbieractwo jest spowodowane przede wszystkim złą relacją w linii rodzic-dziecko w okresie dzieciństwa. Charakteryzuje się to późniejsza niezdolnością do stworzenia bliskiej relacji z innymi ludźmi. W rezultacie osoby cierpiące na zaburzenia przywiązania mogą traktować zwierzęta jako swoje jedyne towarzystwo. Potwierdzają to również wywiady prowadzone z zaawansowanymi kolekcjonerami. Wykazały one, że te osoby bardzo często doświadczały traumy w dzieciństwie, miały złe relacje z matką lub ojcem.

Największym modelem, który próbuje wyjaśnić mechanizmy rządzące kolekcjonerami zwierząt jest odwoływanie się do zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego (OCD). Jak to tłumaczą specjaliści? Otóż: dla pacjentów z OCD charakterystyczne jest przytłaczające poczucie odpowiedzialności. Cechuje ono również kolekcjonerów zwierząt, którzy mają silne przeświadczenie, że muszą troszczyć się o zwierzęta, dbać o nie i chronić. Te połączenia mogą wskazywać na to, że OCD będzie użytecznym modelem w wyjaśnieniu mechanizmu gromadzenia zwierząt. Gromadzenie zwierząt wydaje się podlegać tym samym mechanizmom neurologicznym, co zaburzenia kompulsywne.

http://carsdonationshelpingpets.wordpress.com/

Jak leczyć osoby gromadzące zwierzęta?
Czy w ogóle istnieje coś takiego jak terapia animal hoarding?
Kolekcjonerzy są osobami, które wyrządzają zwierzęciu krzywdę nieświadomie. Ich procesy percepcyjne i odbiorów rzeczywistości są zaburzone, dlatego potrzebują nierzadko specjalistycznej pomocy. Każdą terapię psycholog zaczyna od diagnozy problemu pacjenta oraz od szczerej rozmowy z nim.

Każdy nałogowy kolekcjoner odczuwa niepohamowaną i wręcz obsesyjną potrzebę gromadzenia. Zwierzę wymaga poświecenia uwagi i uczucia, ale kolekcjoner nie zawsze ma na to czas, zwłaszcza, gdy w jego domu zamiast jednego psa znajduje się ich siedem, a zamiast dwóch kotów, sprowadził ich już piętnaście. Nierzadko zwierzę staje się dla takich osób czymś więcej niż przyjacielem. Pies czy kot potrafi zastąpić człowieka, być wierny, współczujący, rozumieć nas: tak te osoby rekompensują sobie brak towarzystwa ludzi, a że chcą otaczać się jak największą ilością przyjaciół: sprowadzają do domu nowe i coraz to nowe zwierzęta… Aż zaczyna brakować miejsca. Czy problem zaczyna się już wtedy?

Tak naprawdę problem nałogowego zbieracza zaczyna się, w momencie, gdy zwierzę staje się dla niego pewnego rodzaju lekiem czy elementem terapii, mającej pomóc w jakiś problemach. Nie mylmy jednak osoby, która bierze psa ze schroniska by nie czuć się samotną po stracie bliskiego. To odruch serca, który pozwala nam obdarzyć zwierzę miłością, zbieractwo to zaburzenie, z jakiego pacjenci długo nie zdają sobie sprawy. Z końcu wszyscy zaczynają się od nich odwracać: przyjaciele, rodzina. Wtedy zazwyczaj trafiają do terapeuty.

W gabinecie wciąż jednak zaprzeczają problemowi, tłumacza, że bliscy nie rozumieją ich miłości do zwierząt, że te stworzenia ich potrzebują. Według terapeutów, przyczyną zbieractwa może być równie dobrze nadopiekuńczość jak i nieposiadanie własnego potomstwa i potrzeba przelania miłości. Zadaniem terapeuty jest wykrycie problemu pacjenta, który maskuje on poprzez otaczanie się zwierzętami oraz uświadomienie tej osobie cierpienia zwierzęcia.

Nie jest jasne, czy gromadzenie zwierząt jest to osobna choroba czy objaw innego zaburzenia takiego jak zaburzenia obsesyjno – kompulsywne. Nie do końca znana jest również geneza takiego zachowania, ale: „Niezależnie jednak od przyczyny, osoby dotknięte tym zaburzeniem powinny poszukać pomocy u specjalisty, gdyż jest to choroba, którą należy leczyć” - twierdzi Joanna Smolińska, psycholog ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej, która wypowiadała się na temat nałogowego zbieractwa, z tym animal hoarding (cytat pochodzi ze strony gazetapraca.pl)

Warto zajrzeć na:
http://gazetapraca.pl/gazetapraca/1,90439,7614823,Wstydliwa_prawda.html

Strony po angielsku: wejdź koniecznie!
http://www.animalhoarding.com/
http://www.psychiatrictimes.com/display/article/10168/54031

Zobacz prawdziwych kolekcjonerów! (film)

Tekst powstał na podstawie materiałów na stronach polsko i anglojęzycznych oraz filmów zamieszczanych na portalach poświęconych zbieractwu zwierząt.

 Photo by tarcamion from FreeImages

Monika Kornaś

Autorka o sobie:

"Studiuję psychologię na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. W wolnych chwilach piszę, fotografuję. Interesuję się filmem, podróżami, psychologią społeczną i rozwojową, kocham muzykę (najlepiej na żywo). Pracuję jako copywriter freelancer, piszę teksty na strony internetowe i artykuły tematyczne. I jeszcze złota myśl, która szczególnie mnie inspiruje: "Każdy człowiek jest jak Księżyc. Ma swoją drugą stronę, której nie pokazuje nikomu". Mark Twain