Salutogeneza - czyli dlaczego stres nie zawsze szkodzi?

Twórcą podejścia salutogenetycznego w psychologii klinicznej jest Aaron Antonovski (na zdjęciu obok), socjolog medyczny, który w 1970 r analizował wyniki zdrowotne kobiet, które przeżyły ekstremalny stres związany z wojną.


Zauważając, iż 29% kobiet nadal zachowuje dobry stan zdrowia psychicznego i fizycznego naukowiec zadał sobie pytanie, co sprawia, ze ludzie mimo ze podlegają oddziaływaniu wielu stresorów zachowują zdrowie lub w razie choroby powracają do zdrowia. Postanowił zbadać, co takiego działa u osób, u których ekstremalne obciążenia nie wywołują trwałych zaburzeń.

Antonovsky przedstawił zdrowie na wymiarze zdrowia – choroby stosując określenia health ease(HE) i dis ease(DE). Biegun „health ease” oznacza pełne idealne zdrowie – stan pełnego zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego, pełnego dobrostanu. Przeciwny biegun „dis ease” oznacza stan choroby zagrażający życiu. Poziom zdrowia określa się na dymensji pomiędzy tymi dwoma biegunami – zależnie od ich nasilenia.

Antonovsky próbując odpowiedzieć na pytanie, co jest wyjątkowego w osobach, które pomimo ogromnego obciążenia nie chorują i nie odnoszą porażek w życiu, wyróżnił kilka istotnych salutogenetycznych czynnikow. Sa to wg niego:

1. Uogólnione zasoby odpornościowe (generalised resistance resources, GRR)- potencjały zdrowia tkwiące w człowieku i środowisku
2. Stresory – które mogą działać pro zdrowotnie, pobudzająco a także uodparniająco
3. Poczucie koherencji (Sense of Coherence)
4. Zachowania pro zdrowotne – takie jak styl życia

Tworząc pojecie uogólnionych zasobów odpornościowych Antonovsky miał na myśli cechy jednostki i środowiska (kosmiczne, biologiczne, materialne i psychologiczne) powodujące efektywne radzenie sobie człowieka z wymaganiami, zapobiegające przekształcaniu się napięcia w stres i załamaniu zdrowia, „właściwości podmiotu indywidualnego lub zbiorowego, umożliwiające unikanie stresorów lub, gdy jest to niemożliwe, poradzenie sobie z generowanym przez nie napięciem”.

Więcej o koncepcji Antonovsky'ego napiszę już wkrótce.

Literatura:
Sęk Helena, Psychologia Kliniczna, tom I, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007

Binnebesel Józef, Pedagogiczne możliwości kształtowania poczucia koherencji w kontekście salutogenetycznej koncepcji A.Antonovsky’ego, Zakład Pedagogiki Specjalnej, Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

Pozdrawiam

Integralny
PSYCHIKA.net